एक इसाईको नाताले कसरी यस पोस्टलाई प्रतिक्रिया दिनुहुन्छ?

 

कुरो साधारण छ । एक तर्फ विज्ञानले संसारलाई अन्वेशण गरेर गहिराईका कुराहरू खोजी गर्ने प्रयत्न गर्छ भने अर्को तर्फ धर्म र अध्यात्मले संसारको अस्तित्व, अर्थ र उद्देश्यलाई प्रष्ट तुल्याउने प्रयत्न गर्छ । दुबैको मार्ग फरक छ ।

अब विज्ञानले प्रक्रिया खोज्दछ भने हाम्रो आस्थाले कारण खोज्दछ । वैज्ञानिक सिद्धान्त महा विष्फोटले ब्रह्माण्डको शुरूवातको प्रक्रियालाई सम्बोधन गर्दछ भने बाइबलले ब्रह्माण्ड रच्नुमा ईश्वरीय कारणलाई सम्बोधन गर्दछ । बाइबल आफैं पनि ईश्वरको अस्तित्वलाई प्रमाणित गर्दैन तर ईश्वरको संलग्नता र उहाँको उद्देश्यलाई प्रस्तुत गर्दछ । विज्ञान आफैं पनि ईश्वर छ या छैन भन्ने मुद्दामा सरोकार राख्दैन तर प्रक्रियागत विकासमा सरोकार राख्दछ । जसरी बाइबल व्याख्या मा वैज्ञानिक शब्दावली र सिद्धान्तहरूको प्रसङ्ग मिल्दैन त्यसरी नै विज्ञान जगतमा "आदिमा परमेश्वरले आकाश र पृथ्वी सृष्टि गर्नुभयो" वाक्यांश वा निष्कर्ष न्यायोचित हुँदैन ।

मानौँ यदि म आफैं एक वैज्ञानिक हुँ र मैले यो ब्रह्माण्ड र पृथ्वी वा सौर्य मण्डलको उत्पत्ति बारे अनुसन्धान अझै गरेँ । यो कुरा जानेर कि म एक इसाई पनि हुँ, मैले पक्कै पनि परमेश्वरलाई श्रेय दिनै पर्छ । तर मेरो रिपोर्ट वा थेसिसमा कदापि पनि परमेश्वर बारे उल्लेख गर्नु मिल्दैन किनकि यो विज्ञान क्षेत्रमा काम गर्दै छु । तर मैले के गर्न सक्छु भन्दा परमेश्वरको आवश्यकतालाई घुमाउरो ढङ्गबाट औंल्याएर एक जिज्ञासापूर्ण निष्कर्ष चाहिँ दिन सक्छु । यस्तै अब धार्मिक क्षेत्रमा भने ब्रह्माण्डको सृष्टि बारे मैले प्रक्रियागत विश्लेषण नदिएर ब्रह्माण्डको सृष्टिको आवश्यकता, उद्देश्य, लक्ष, अर्थ आदि बारे विश्लेषण गर्ने हो र सिधै परमेश्वरलाई श्रेय दिने हो । तर यहाँ पनि विज्ञानको परिसर मार्फत केही विश्लेषणात्मक जानकारी लिएर परमेश्वर बिना यस्तो हुन नसक्ने कुरालाई जोड दिन सकिन्छ ।

विज्ञान जगतले धार्मिक विश्वास र अध्यात्म निश्चयै अन्धविश्वासको दायरा भित्र हाल्न सक्ला किनकि यस जगतले विश्लेषण खोज्दछ । त्यस्तै, धार्मिक र अध्यात्मले अर्थ, उद्देश्य आदिलाई खोज्दछ । विज्ञानलाई एक पर्याप्त परिवेशको दृष्टिकोणबाट नहेरी यसलाई दर्शन र अध्यात्मको थप व्याख्या पनि आवश्यक छ भनी निष्कर्ष दिन्छ । अब धार्मिक जगतमा कतिपय अन्धविश्वास व्याप्त हुनु अज्ञानताको कारणले पनि हो भने सबै कार्यहरूमा अन्धविश्वास मात्रै हुन्छ भन्ने पनि हुँदैन ।

यदि हाम्रो आफ्नै समाजलाई लिने हो भने बाइबलले शुरूवात नै परमेश्वरबाट गरेको पाइन्छ । ब्रह्माण्डको वैभवलाई प्रयोग गरेर उहाँकै महिमा गरिएको धेरै पुस्तकहरूमा पढ्न पाउँदछौँ । बाइबलले उहाँको अस्तित्वलाई प्रमाणित गर्ने जमर्को गरेको छैन तर उहाँको आवश्यकतालाई जाँच्न सक्ने एउटा वातावरण चाहिँ पक्का दिलाएको पाइन्छ । अब उत्पत्ति कै कुरा गर्ने हो भने सृष्टि बारे आजको युगलाई अनौठो लाग्ने कथा खास उहिले कै समयमा त्यो बेलाको भाषामा नै लेखिएको थियो । उहाँलाई सृष्टिकर्ता मात्रै मा खास सिमित पारेको छैन तर उहाँकै प्रभुत्व र सार्वभौमसत्ता माथि पनि जोड दिएको छ । उत्पत्तिको सृष्टिको कथा कुनै वैज्ञानिक दस्तावेज थिएन । यसले आधुनिक प्रश्नहरूको उत्तर दिँदैन तर ईश्वर शास्त्रीय पक्षलाई भने समेट्ने काम गर्दछ ।

अब बाइबलले उहाँलाई सृष्टिकर्ताको रूपमा चिनाएर र ब्रह्माण्डको शुरूवातलाई औँल्याएर मात्रै पनि पर्याप्त छैन । वैज्ञानिक साक्षी आवश्यक छ । किनकि इसाई विश्वास मात्रै एक विश्वास छैन तर हजारौं धर्महरू व्याप्त भएको समाजमा हामी छौँ । हामीले केवल वैज्ञानिक साक्षी र प्रमाणका पक्षहरूलाई समेटेर परमेश्वरको अस्तित्वको खाँचो र ब्रह्माण्डको बौद्धिक ढंगको सृष्टिको पक्षमा वकालत गर्ने मात्रै हो । तर इसाई समुदायले वैज्ञानिक र उनका विविध सिद्धान्तहरूलाई लिएर बिरोध गर्नु, खिल्ली उडाउनु, व्यंग गर्नु चाहिँ कदापि न्यायोचित देखिँदैन किनभने विज्ञान जगत सधैं विश्लेषणात्मक कारणको खोजीमा अघि बढ्छ । यहाँ कहिल्यै पनि अध्यात्मका कुराले स्थान पाउँदैन । यो विज्ञानको दायरा भित्र पर्दैन । साथै इसाई जगतले पनि वैज्ञानिक प्रमाणहरूलाई एकाएक गरि लिँदै परमेश्वर साँच्चै छन् भनेर झट्टै निष्कर्ष दिइहाल्न पनि हुँदैन । अन्य कारण पनि समावेश हुन सक्छ । साधारण उदाहरणका लागि अनौठा गतिविधिको लागि भूतप्रेतलाई लिएर विश्लेषण गर्न कदापि बुद्धिमानी हैन । त्यस पछाडी मनोवैज्ञानिक तथा प्राकृतिक कारण पनि हुन सक्छन् जुन सायद अझै पत्ता लगाइएको नहोला । तर आज धेरै जसो घटनाहरूमा मनोवैज्ञानिक क्षेत्रले पनि निकै खुलासा दिलाएको पनि त पाइन्छ । तसर्थ, हामीले पनि निष्कर्ष ल्याउँदा होशियार भएर ल्याउनु आवश्यक छ । साथै विज्ञान जगतले पनि धार्मिक जगतलाई अन्धविश्वासको दायरा भित्र हाल्नु एकदम गलत हुनेछ । दुबै जगत आवश्यक छन् र एक अर्काको हात समातेर अघि बढ्दा अझै राम्रो हुने थियो तर आज अफसोचको कुरो छ कि यी दुबै पक्षहरू द्वन्दमा छन् ।

हामी इसाई जगतले बुझिदिन नितान्त आवश्यक छ । विज्ञान सित ब्रह्माण्डको थालनी बारे पर्याप्त व्याख्या छैन र परमेश्वरलाई श्रेय दिएन भनेर ढोल पिट्दैमा हामी सित पनि धेरै कुराको उत्तर बाइबलबाट पनि छैन भन्ने कुरोलाई बिर्सनु हुँदैन । सृष्टिवाद भित्र पनि आजको युग सम्म इसाईहरू बीच नै विवाद कायम रहि आएको नै छ । अनेकौं थरीथरीका व्याख्या ईश्वर शास्त्रमा पनि पाइन्छ । हो, मूल सार हामी हरेक इसाईले बुझेका छन् तर सृष्टि, ब्रह्माण्ड आदिको शुरूवात, विकास आदि बारे हामीलाई पनि समस्त जानकारी छैन । आफ्नै आँगनमा गोलमालका सिद्धान्तहरू विद्यमान छँदा छँदै वैज्ञानिक जगत माथि टिप्पणी गर्नु कत्तिको न्यायोचित होला ? हामी सबैमा जिज्ञासा छ र खोज अनुसन्धान जारी सदा रहन्छ । यो वैज्ञानिक जगतमा मात्र सत्य हैन तर ईश्वर शास्त्रीय जगतमा पनि सत्य नै हो ।

वैज्ञानिक जगतमा जस्तोसुकै पोस्ट आए तापनि हामीले हतारमा बिरोध जनाएर टीका टिप्पणी गरिहाल्नु आवश्यक छैन । यद्यपि हामीले आफ्नो तर्फबाट तार्किक र विश्वासयोग्य मुद्दा चाहिँ प्रतिपादन गर्न भने सक्छौं ।

 

थप अध्ययनका लागि:

1 Antique Creationism and concordist interpretation, Reasons to believe: Dr. Hugh Ross Team

2 Intelligent Design, Dr. Stephen Meyer

3 Evolutionary Creationism and Non-concordist Biblical interpretation, Biologos Team

4 Biblical Theology: The Lost World of Genesis, John Walton

5 Science and Faith discussion, Prof. John Lennox

6 Discussion on creationism and its various stands, William Craig

7 For more resources:

https://apologeticsimpact.blogspot.com/search/label/Science%20and%20Faith